قديمي ترين قالي ايراني
موري آيلند پژوهشگر داراي شهرت فرش و نويسندة كتاب راهنماي جامع فرش شرقي نظريه‌اي كه در ساليان اخير از سوي مورخان فرش‌شناس تركيه شايع گرديده، بر طبق آنكه فرش پرزدار از حدود زمان سامانيان و سلجوقيان (پادشاهان ترك‌تبار) از آسياي صغير به آسياي غربي (از گزاره كشور‌ايران) آورده شده‌است رد مي‌كند. به علاوه وي به وجود شباهت‌ها و قرابت‌هايي بين طرحهاي روزگار ساساني و طرحهاي زمان اسلامي (به ويژه در بافته‌ها) اعتقاد دارد.
او عقيده دارااست كه در ميان نگاره‌هايي كه در ابنيه ساساني پيدا گرديده، يك‌سري نگاره به طرح هخامنشي يا اين كه شايد طرحهاي مكاتب پيش از آن در رابطه باشد.
آيلند با جلب دقت به دانه‌هاي كاج و شكوفه‌هاي نيلوفر در فرش‌هاي بازمانده از روزگار ساساني و مقايسة آن ها با آستانه‌هاي كنده‌كاري گرديده در شهرهاي آشوري خرس‌آباد و نينوا اين فكر را تقويت مي‌كند.
او ميگويد: ارتباط ها كاملاً مشخصي موجود است و زماني به فرش پازيريك نگاه مي‌كنيم، به عبارتي شكل را مي بينيم كه در سراسر قضيه تكرار شده‌است. مشكل ميباشد كه از اين شباهت فوق‌العادة پباده سازي در حين يك دورة هزار ساله در ميان فرش پازيريك و تزئينات گچي ديوارهاي ساساني اثري به جا نمانده باشد. ولي نمي‌توانيم انكار كنيم كه اصول پباده سازي، حتي به معيار كم، به هر اكنون تغيير‌و تحول كرده ميباشد.
آيلند ميافزايد: اين نشان ميدهد كه براي او‌لين توشه، ما يك رابطه منطقي از تصوير پيشرفت طرحهاي فرش اهل ايران از عصر‌هاي هخامنشي يا اين كه پيش از آن. تا سلسله‌هاي ساساني و اسلامي تا صفوي در مشت داريم. همة اين شواهد از روي منطق مي بايست ما‌را قانع كرده باشد كه فرش پرزدار، نبايد هزار سال پيش به وسيلة ترك‌ها به غرب آورده گرديده باشد.
موري آيلند پژوهشگر داراي اسم و رسم فرش و نويسندة كتاب راهنماي جامع فرش شرقي نظريه‌اي كه در سال هاي اخير از سوي مورخان فرش‌شناس تركيه شايع گرديده، بر اساس آنكه فرش پرزدار از حدود زمانه سامانيان و سلجوقيان (پادشاهان ترك‌تبار) از آسياي صغير به آسياي غربي (از گزاره كشور ايران) آورده شده‌است رد مي‌كند. به علاوه وي به وجود شباهت‌ها و قرابت‌هايي در ميان طرحهاي زمانه ساساني و طرحهاي زمانه اسلامي (به ويژه در بافته‌ها) اين نظر را دارد.
آيلند ميگويد: معماري‌هاي ساساني نشان‌دهندة يك حلقة گمشده ميباشد و به ما مي گويد كه فرش‌ها در آن دوره به چه شكل بوده‌اند. اين قضيه دوران‌ها آماج سوء تفاهم قرار داشت و اكنون دوره آن ميباشد كه ما حقايقي را مطرح كنيم. نگاره‌هاي پر رنگ روي ديوار مثل فرش‌هاي كهن كه امروزه مانده‌اند، در رابطه خودشان به شيوايي سخن مي‌كنند.
قالي شكارگاه قبل از جنبة بسيار عالي هنري، قديمترين قالي تارخ‌دار اهل ايران ميباشد كه اينك در موزة پولدي ـ پتزولي وين مراقبت مي شود. اين قالي 90/6 متر درازا و 60/3 متر عرض دارااست و در آن شايد بيست رنگ متفاوت با مايه‌هاي شاداب و دل‌انگيز بكار رفته ميباشد. چنين غنايي در رنگ در قالي‌هاي مقدمه دورة صفويان، كم ميباشد.
ديرين‌ترين قالي مورخ‌دار كشور‌ايران در ميانه قرن شانزدهم (حدود 450 سال پيش) بافته شده‌است. اين قالي بين قالي‌هاي پر اسم و رسم دنيا از حيث نفاست در رده در آغاز قراردارد. در واقعيت بعضي از صاحبنظران معتقدند كه اين قالي نفيس‌ترين قالي‌اي ميباشد كه تاكنون بافته شده‌است و صرفا فرشي به شمار مي‌رود كه تار و پود و پرز آن از ابريشم ميباشد و نصيب‌هايي از نقش‌ها با نخ سيم‌تاب بافته شده‌است. در قالي شكارگاه شكارچيان سوار بر اسب مي باشند و به نيزه و چاقو و تير و كمان داراي سلاح مي باشند. در اكران اين شكارگاه كليه آداب و رسوم اهل ايران رعايت شده‌است. در اواسط قالي ترنج سبز رنگي به شكل ستارة هشت لبريز جاي‌دارد كه در آن چهار جفت اژدهاي طلايي دو به دو در پرواز مي‌باشند. رنگ متن قالي سرخ ارغواني ميباشد و رديفي از ملائكه بالدار در مورد‌اي كه با نقش طيوران و نگاره‌هاي مارپيچ و گل زينت يافته در كاسه‌هايي بهم ميوه تعارف مي‌كنند .
برگشت
برچسب: قاليشويي مشهد،